Soesterduinen

Hilversumse heide

Soesterduinen

Successie: voorgrond zand, midden heide, achteraan bos.

Verwoestijning is het proces waarbij vruchtbare gronden veranderen in woestijnachtige gebieden door menselijk ingrijpen. De Soesterduinen en de Hilversumse heide zijn van die gebieden. Het ontstaan hiervan is eigenlijk een milieuramp geweest. Het zand van deze verstuivingen zijn restanten van de Weichsel ijstijd. Dit dekzand bedekte delen van de Utrechtse Heuvelrug. Door successie kan een gebied zich gaan ontwikkelen (zand, heide, bos – van eenvoudig tot complex). 

Zandzegge

Klifvorming

Uitgestoven boom

De linkerfoto toont zandzegge dat het stuifzand bij elkaar houdt. Bij de zandverstuiving is die successie verstoord. De eerste sporen zijn waarschijnlijk al uit het mesolithicum, toen de mens als jager-verzamelaar rondzwierf, maar deze meeste invloed hadden de mensen tussen de Middeleeuwen en de 19e eeuw. Bos werd gekapt, vee werd gehouden en de bevolking nam toe. Hierdoor ontstond verwoestijning. Het stuifzand bedreigde akkers en weides en veel grond en soms huizen ging verloren. Op de Hilversumse heide zie je in de bodem dat donkere vruchtbare lagen afgewisseld worden met zandlagen. Hier zijn dus akkers niet één maar meerdere keren overstoven geweest. Op de Soesterduinen zie je andere sporen van de verstuivingen. Verschillende soorten stuifduinen, ‘klifvorming’ met niet verstoven bodems en uitgestoven bomen, waarbij het zand tussen de wortels verdwenen is tot op een bodemlaag met vruchtbare grond.

Zuiderheide Hilversum

Leeuwenkuil

Laarder wasmeer

Van een hele andere orde zijn de Leeuwenkuil en het Laarder Wasmeer op de Zuiderheide van Hilversum. Dit waren gebieden waarin huishoudelijk en industrieel afvalwater geloosd werd. In 2003 werd begonnen hier het verontreinigde slib weg te halen. De Leeuwenkuil is daardoor dieper geworden. Het verschil tussen het Laarder Wasmeer en de Leeuwenkuil qua begroeiing heeft te maken met de ondergrond. De ondergrond van het Laarder Wasmeer is niet waterdoorlatend. Regenwater zorgt hier dus voor een andere begroeiing.