"Ter ere van Witte van Haemstede
Grave Floris zoon van Holland
en van de brave burgers van Haerlem
die met hem de vreemde MANNEN langs dit PAD verdreven den XXVI April MCCCIIII en ter eere van hen
die tot ontzet van Haerlem bij dit MANNEPAD hun leven waagden
den VIII Julij MDLXXIII"

 

 

Dit staat geschreven op een monument in Heemstede met de naam "De Naald". Het monument is opgericht in 1817 door David Jacob van Lennep (niet te verwarren met Jacob van Lennep). Van Lennep was hoogleraar Latijn en Grieks aan het Amsterdamse Athenaeum Illustre en dichter van Nederlandse en Neolatijnse gedichten. Verder is hij bekend geworden als de man die Lodewijk Napoleon Nederlandse lesgaf.

De Naald zou door Van Lennep geplaatst zijn ter nagedachtenis aan de Slag bij Manpad in 1304. Bij deze slag zouden de troepen onder leiding van de Witte van Haemstede, de Vlaamse troepen onder leiding van Gwijde van Namen hebben verslagen. De Vlamingen hadden zich, na de dood van Floris V bij de edelen aangesloten en wilden hun bezittingen terug. Het probleem is alleen… dat deze slag vermoedelijk nooit plaatsgevonden heeft. In de tijd dat De Naald geplaatst werd, was er sprake van een ontluikend Nederlands nationaal besef. Daarin past een overwinning van de Hollanders op de Vlamingen natuurlijk perfect. Is er dan niks van waar? Wel, in diezelfde periode was er daadwerkelijk een opmars van Vlaamse troepen in Utrecht en Holland. Deze opmars stopte bij Haarlem, waarna ze opeens het gebied ten noorden van de rivieren verlieten. Waarom dat gebeurde is nooit echt duidelijk geworden, maar waarschijnlijk had dit te maken met de verloren Slag bij Zierikzee in 1304. Tot in de 20e eeuw vertelde men dat dit kwam door de Slag bij Manpad, maar geen van de kronieken uit die tijd noemen de Slag bij Manpad. Een dusdanig belangrijke slag waar geen verslag over gemaakt is, is nogal onwaarschijnlijk. Daaruit heeft men geconcludeerd dat deze nooit plaatsgevonden. 

De Naald is nog steeds te bezichtigen op 52.33644821541533, 4.60315406434216, op de kruising Manpadslaan en Herenweg, direct naast het Huis te Manpad.