De Haarlemmermeerspoorlijnen was een netwerk zijn spoorlijnen tussen Amsterdam, Haarlem, Leiden en Utrecht. Dit netwerk bestond uit zes spoorlijnen, die niet allemaal door de Haarlemmermeer liepen.

  • Spoorlijn Aalsmeer - Haarlem (geopend op 3 augustus 1912, gesloten 1935)
  • Spoorlijn Hoofddorp - Leiden Heerensingel (geopend op 3 augustus 1912, gesloten 1935)
  • Spoorlijn Aalsmeer - Amsterdam Willemspark (geopend op 1 mei 1915, gesloten 1950)
  • Spoorlijn Aalsmeer - Nieuwersluis-Loenen (Aalsmeer - Uithoorn geopend op 1 juli 1914 en Uithoorn - Nieuwersluis-Loenen op 1 december 1915, volledige gesloten 1950)
  • Spoorlijn Bovenkerk - Uithoorn (geopend op 1 mei 1915, gesloten 1950)
  • Spoorlijn Uithoorn - Alphen aan den Rijn (geopend op 1 augustus 1915) met een korte zijtak van Nieuwveen naar Ter Aar (geopend op 2 januari 1918, gesloten 1936)

 

Op het  traject Amsterdam – Amstelveen – Bovenkerk na, zijn alle sporen opgebroken. Het traject Amsterdam - Amstelveen - Bovenkerk werd tussen 1975 en 1997 is geëlektrificeerd en is nu in gebruik door de Elektrische Museumtramlijn Amsterdam. 

De allereerste plannen voor de spoorlijnen stammen al uit 1864, nadat de Haarlemmermeer drooggelegd was. In 1898 werd te Amsterdam de HESM (Hollandsche Electrische-Spoorweg-Maatschappij) opgericht met het doel om elektrische spoorwegen in het gebied tussen en ten zuiden van Amsterdam en Haarlem aan te leggen. De spoorlijnen maakten echter gebruik van stoom en voor goederentransport ook van diesel. De eerste lijnen werden in 1912 geopend, maar sloten alweer in 1936 door een combinatie van economische crisis en de concurrentie met een busverbinding. Uiteindelijk werden ook de andere lijnen uit dienst genomen in de jaren '50. In het landschap zijn nog veel restanten zichtbaar van deze spoorlijnen.

 


Spoorlijn Aalsmeer - Haarlem

De lijn liep van Aalsmeer via Hoofddorp en Vijfhuizen naar Haarlem. De spoorlijn werd in 1912 geopend en werd in 1935 voor reizigersvervoer gesloten. Goederenvervoer vond op een deel van het traject nog tot 1953 plaats.

 

De spoorlijn werd geopend op 2 augustus 1912 en voor reizigersvervoer gesloten op 31 december 1935. Het gedeelte Aalsmeerderweg – Hoofddorp bleef nog tot 9 juni 1943 open voor goederenverkeer.

In 1941 is, op last van de Duitse bezetter, als zijtak van deze spoorlijn vanaf de halte Aalsmeerderweg, een spoorlijn aangelegd naar de militaire 'Fliegerhorst Schiphol' (het tegenwoordige Schiphol-Oost). Deze was vooral bedoeld voor het aanvoeren van materialen en goederen naar het vliegveld. Na een vernietigend bombardement van de United States Army Air Forces (USAAF) op 13 december 1943 is het vliegveld niet meer in gebruik genomen. In september 1944 zijn de restanten van het vliegveld opgeblazen en daarna zijn de puinhopen blijven liggen tot aan het einde van de oorlog in 1945. In 1944 werd er nog wel van de spoorlijn gebruik gemaakt om materialen af te voeren. In september 1944 kwam hier een einde aan met de Spoorwegstaking, toen het spoorwegverkeer grotendeels kwam stil te liggen. Daarna werd de spoorlijn opgebroken.

Het gedeelte van Aalsmeer tot Aalsmeerderweg werd voor goederenvervoer gesloten op 15 december 1953. Dit was niet vanwege financiële tegenslagen want de opbrengsten waren immers goed, maar door de in slechte staat verkerende brug over de Ringvaart van de polder werd de brug opgebroken en treinverkeer stilgelegd.

Er hebben alleen stoomtreinen op het traject gereden. Het traject lag voor een deel achter de Geniedijk dat onderdeel is van de UNESCO-werelderfgoedlijst.

Op de plaats van de vroegere spoorbrug over de Ringvaart bij Station Vijfhuizen ligt sinds 2002 een aquaduct voor de bussen van de Zuidtangent.

[bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Spoorlijn_Aalsmeer_-_Haarlem]

Station Aalsmeer

Station Vijfhuizen

Station Hoofddorp

Station Haarlem


Spoorlijn Hoofddorp - Leiden Heerensingel

De spoorlijn werd geopend op 3 augustus 1912 en gesloten op 31 december 1935. Er hebben alleen stoomtreinen op deze lijn gereden. Alleen het emplacement Leiden Heerensingel met de verbinding naar station Leiden, gebombardeerd in de Tweede Wereldoorlog, werd pas op 1 februari 1972 gesloten. Hier was vanaf 1936 alleen goederenverkeer, vanaf de jaren vijftig met dieseltractie.

Eindpunt Leiden Heerensingel

Station Hoofddorp

Brug over de Hoofdvaart

Coupure Pabslaan

Brug over de Hoofdvaart

Station Nieuw Vennep

Deel van het smalspoor


Spoorlijn Aalsmeer - Amsterdam Willemspark (Elektrische MuseumSpoorlijn Amsterdam)

De spoorlijn werd geopend op 1 mei 1915. Door onder andere de toenemende concurrentie van de autobus werd het reizigersvervoer op 3 september 1950 gestaakt. In 1953 werd het traject Aalsmeer-Oost - Bovenkerk opgebroken. Op het resterende traject was er tot en met 28 mei 1972 goederenvervoer met diesellocomotieven. Aalsmeer – Aalsmeer Oost werd vervolgens opgebroken in 1975. Bovenkerk – Amsterdam Jollenpad bleef tot 1978 gehandhaafd als verbinding voor de in aanleg zijnde Schiphollijn (via Uithoorn was er een verbinding met de spoorlijn Amsterdam - Utrecht) en daarna tot 1981 als aanvoerlijn voor materieel (Plan V) op de nog geïsoleerd liggende Schiphollijn. Hiertoe was een verbindingsboog van het Jollenpad naar de nieuwe spoorlijn bij de brug over de Schinkel aangelegd.

Het gedeelte tussen Amsterdam Haarlemmermeer en de Ringweg Zuid werd op 20 september 1975 in gebruik genomen door de Electrische Museumtramlijn Amsterdam. Op 24 mei 1979 kwam het deel naar het Jollenpad daarbij. Vanaf 28 mei 1981 kwam het deel tot aan de Kalfjeslaan in gebruik, op 3 april 1983 werd de museumtramlijn verlengd tot station Amstelveen. Op 25 april 1997 werd het resterende deel tot Bovenkerk in gebruik genomen. Het baanvak Haarlemmermeerstation – Bovenkerk is van bovenleiding voorzien ten behoeve van de elektrische trams. Het is het enige baangedeelte van de vroegere Haarlemmermeerspoorlijnen dat niet is opgebroken, en tevens het enige baangedeelte dat ooit is geëlektrificeerd.

[bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Spoorlijn_Aalsmeer_-_Amsterdam_Willemspark] 

Duiventil Haarlemmermeerstation

Station Haarlemmermeerstation

Station Amstelveen

Langgerekte wachtpost  Bovenkerk

Spoorlijn

Spoorlijn met perron

Station Bovenkerk

Spoorlijn

Halte Bovenkerk

Keerdriehoek Bovenkerk

Duiventil Bosbaanweg


Spoorlijn Aalsmeer - Nieuwersluis-Loenen

Het traject Aalsmeer – Uithoorn werd geopend op 1 juli 1914. Ruim een jaar later (1 december 1915) werd de spoorlijn Uithoorn – Nieuwersluis-Loenen geopend. Door onder andere de concurrentie van de autobus en de crisis van de jaren 30 daalde het aantal reizigers fors. Dit zorgde voor langdurige financiële problemen, waardoor uiteindelijk het reizigersvervoer op het traject Aalsmeer – Uithoorn in 1936 gestaakt werd. In 1950 volgde Uithoorn – Nieuwersluis-Loenen.

[bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Spoorlijn_Aalsmeer_-_Nieuwersluis-Loenen] 

Spoorbrug bij Wilnis

Station Aalsmeer

Station Uithoorn

Station Wilnis

Oude spoorbaan

Station Uithoorn wachterswoning

Station Vinkeveen

Station De Kwakel

Station Mijdrecht

Spoorbruggetje bij Vinkeveen


Spoorlijn Bovenkerk - Uithoorn

De spoorlijn werd geopend op 1 mei 1915 en gesloten voor het reizigersvervoer op 3 september 1950. Na 1950 bleef de lijn nog in gebruik voor goederenverkeer, nu met diesellocomotieven, tot 28 mei 1972.

Het traject Uithoorn – Bovenkerk – Amsterdam Jollenpad bleef tot 1978 gehandhaafd als verbinding voor de in aanleg zijnde Schiphollijn en daarna tot 1981 als aanvoerlijn voor materieel voor de toen nog geïsoleerd liggende Schiphollijn.

Het station Bovenkerk is sinds 1997 het zuidelijke eindpunt van de Electrische Museumtramlijn Amsterdam. Ten zuiden hiervan wordt nog een klein stukje van de lijn Bovenkerk – Uithoorn sinds 1997 gebruikt als deel van de keerdriehoek voor de trams. De rest van de spoorlijn werd in 1987 opgebroken.

Op een deel van het tracé tussen de voormalige stations Bovenkerk en Legmeerpolder werd de nieuwe baan van de Amstelveenlijn / sneltramlijn 51 aangelegd door de inmiddels verrezen Amstelveense Westwijk. Dit lijngedeelte, met de halte Sacharovlaan en de eindhalte Westwijk werd op 13 september 2004 geopend.

[Bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Spoorlijn_Bovenkerk_-_Uithoorn]

Halte Bovenkerk

Langgerekte wachtpost Bovenkerk

Station Uithoorn


Spoorlijn Uithoorn - Alphen aan den Rijn

De spoorlijn werd geopend op 1 augustus 1915 en gesloten op 1 januari 1936. De zijlijn van Nieuwveen naar Ter Aar werd op 2 januari 1918 geopend (en gesloten op 1 januari 1936).

Er hebben alleen stoomtreinen op het traject gereden. Het lijntje was ook bekend onder de naam 'Bonenlijntje', omdat er bonen werden aangevoerd.

[Bron:https://nl.wikipedia.org/wiki/Spoorlijn_Uithoorn_-_Alphen_aan_den_Rijn]

Station Uithoorn

Station Aarlanderveen

[foto: Daniel van der Ree, 25 augustus 2017]

Wachterswoning De Hoef [foto: Daniel van der Ree]

Station Gouwsluis

[foto: Daniel van der Ree]

Station Nieuwveen [foto: Daniel van der Ree]

Station Alphen aan de Rijn voor de sloop in 2003 

[CC BY-SA 2.0]